AİMSAD Dergisi - Sayı 46 (Ocak-Şubat)

Makale 82 AİM SAD DERGİSİ Ocak - Şubat 2023 Tüketici kredileri üzerindeki yüzde 100’lük BSMV artışı Anayasa’ya aykırıdır Funda Başaran Yavaşlar - Kültür Üniversitesi ÖğretimÜyesi Prof. Dr. -İşlem ve Harcamalar Üzerinden Alınan Vergilerde Anayasa’ya Aykırılık Denetimi Üzerine- Tüketicilerin bankalardan aldıkları krediler, banka ve sigorta muame- leleri vergisine (BSMV) tabidirler. Bu, 1956 tarih ve 6802 sayılı Gider Vergileri Kanunu’nun (md.28, f.1) bir gereğidir. Bu Kanun, verginin oranını yüzde 15 olarak belirlemiş, ancak bu oranı yüzde 1 ile yüzde 15 arasında değiştirme konusunda Cumhurbaşkanı’na (Cumhurbaş- kanlığı Hükümet Sistemi’ne geç- meden önce, Bakanlar Kurulu’na) yetki vermiştir (6802 Sayılı Kanun md. 33, f.2). Nitekim, bu yetki kul- lanılarak oranın hatta binde ikiye indirildiği de olmuştur. Ancak, 10 Haziran 2022 tarihli bir kararı ile, 6802 SK md.33, f.2’de kendisine verilen yetkiyi kullanan Cumhurbaşkanı “tüketici kredile- rinde lehe alınan paralar üzerinden yüzde 10” banka ve sigorta mua- meleleri vergisi alınmasını öngör- müştür. Yani, tüketici kredileri üze- rindeki banka ve sigorta muamele vergisi daha önce kamuoyu ile bu yönde hiçbir bilgi paylaşılmaksızın, 11 Haziran 2022’den itibaren uy- gulanmak üzere aniden yüzde 100 artırılarak yüzde 5’ten yüzde 10’a çıkartılmıştır. Bu düzenlemenin hangi gerekçeyle getirildiği belir- sizdir; Anadolu Ajansı’nda (Tür- kiye’nin resmi haber ajansı) yer alan habere göre, “kredilerin yatı- rım ve ihracat gibi üretken alanla- ra yönlendirilmesi ve enflasyon ile mücadele” amaçlarıyla getirilmiş- tir. (https://www.aa.com.tr/tr/ ekonomi/kredilerin-uretken-alan- lara-yonlendirilmesi-ve-enflasyon- la-mucadele-icin-bsmv-adimi-atil- di/2611698). Banka ve sigorta muameleleri ver- gisi dolaylı bir vergi olup, mükellefi banka, banker ve sigorta şirketleri- dir. Konusu, söz konusu mükellef- lerin -3226 sayılı Finansal Kiralama Kanunu’na göre yaptıkları işlemler hariç- yapmış oldukları tüm işlem ve verdikleri hizmetler için kendi lehlerine her ne nam ile olursa ol- sun nakden veya hesaben aldıkları paralardır. Ancak banka ve sigorta muameleleri vergisi , hukuki iş- lemin karşı tarafına yansıtılan bir vergidir. Bu bağlamda, tüketici kredileri bakımından Banka ve si- gorta muameleleri vergisinin taşı- yıcısı tüketicilerdir ve onların bu yükü bir başkasına aktarma imkan- ları yoktur. Bu özellikleri dikkate alındığında banka ve sigorta mua- meleleri vergisi, aslında tamamen tüketicilerin mali gücü üzerinden alınmakta ve ekonomik özü itiba- riyle bir “doğrudan vergi” gibi etki göstermektedir. Başka bir deyişle, tüketicilerin mülkiyet hakkını sınır- landırmaktadır. Tüketici, Tüketicilerin Korunması Hakkında Kanun md.3, f.1, b.k’da “Ticari veya mesleki olmayan amaçlarla hareket eden gerçek veya tüzel kişi” şeklinde tanımlanmak- tadır. Toplumun tamamını tüketici olarak nitelendirmek yanlış olmaz. İhtiyaç kredisi, taşıt kredisi, eğitim kredisi, tatil kredisi gibi farklı kre- diler “tüketici kredisi” türleri olup, ticari krediler ile ev kredileri tüketi- ci kredisi sayılmazlar. Bankalar, işin doğası gereği, krediyi vermeden önce tüketicinin mali gücünü tam olarak öğrenirler ve bu mali gücü dikkate alarak kredi miktarını be- lirlerler. Özellikle ihtiyaç kredisi, eğitim kredisi gibi tüketici kredile- ri, toplumun mali gücü daha zayıf kesimlerince kullanılır. Tüketici kredileri üzerindeki banka ve sigorta muameleleri vergisi artı- şının “kredilerin yatırım ve ihracat gibi üretken alanlara yönlendiril- mesi ve enflasyon ile mücadele” amaçlarıyla yapılması, bu fahiş artı-