AİMSAD Dergisi - Sayı 16

AĞAÇ İŞLEME MAKİNE VE YAN SANAYİSİ İŞ ADAMLARI DERNEĞİ AİM SAD DERGİSİ Ocak - Şubat 2018 77 nin varlığı, kentin etrafıyla birlikte canlı ve süregelen bir kültürel biri- kime sahip olmasını sağladı. Bu güzel şehrin isminin nere- den geldiğine ilişkin ise birçok rivayet var. Yunan mitolojisinde Lycaon’un oğlu Trapezeus’un Arkadya’daki adaşına ismini ver- diği bilindiğinden, Karadeniz’deki Trabzon’un da bu mitolojik kahra- mandan adını aldığı ve kent adının Yunan toponomi geleneğinden kaynaklandığı düşünülüyor. Evli- ya Çelebi’nin 2 bin 500 yıllık bir Yunan kentinin adını 17. yüzyılda Türkçe halk etimolojisine dayan- dırarak verdiği Tuğra-bozan adı da kimi çevrelerce ciddiye alınıyor. Hamilton ise, şehrin güney do- ğusunda dik yamaçlarla yükselen, fakat üstü düz olan Boztepe’nin görünüşüne bağlayarak, antik Trabzon sikkelerindeki “masa” çi- ziminden de aldığı destekle, kente görümünden dolayı Yunanca Tra- pezus “masa” adının verildiğini iddia ediyor. 19. yüzyılın ortalarında uzun yıllar Anadolu’da arkeolojik inceleme ve araştırmalar yapan ünlü Fransız bilim adamı Charles Texier’e göre Trabzon kentinin kuruluşu M.Ö. 2 bin yılına kadar dayanıyor. Kentin adına ilk kez, Yunanlı filozof ve tarihçi Ksenophon’un “Anabasis” adlı eserinde “Trapezos” olarak rastlanıyor. Şehrin tarihine ilişkin son yıllarda yapılan araştırmalar; iskâna açıldığı tarihlerden itiba- ren Kimmerler, İskitler, Bunturki ve Kıpçaklar, Halaçlar, Afşarlar ve Yazgurlar gibi Türk veya Türklerle akrabalığı söz konusu olan toplu- lukların bölgeye gelip yerleştikle- rini belirtiyor ve bölgedeki izleri üzerinde ciddi kanıtlar ileri sürü- lüyor. Trabzon, uzun bir dönem Roma hakimiyetinde kaldı ve bu dönem içinde çok büyük bir gelişim gös- terdi. Pers soylusu Mithradates ta- rafından M.Ö. III. yüzyılda, mer- kezi Çankırı yakınlarında bulunan Pontos devleti kuruldu ve bir süre sonra Trabzon da Pontos Krallığı- nın egemenliği altına girdi. Fakat Pontos Krallığı’nın bu bölgedeki egemenliği de uzun sürmedi. Ni- tekim M.Ö. 86 yıllarında başlayıp 66 yılında Mithradates ordusunun, Romalı komutan Pompesius’un ordusuna Kelkit vadisinde kesin bir yenilgiye uğramasıyla bölge Romalıların kontrolü altına gir- di. İmparator Neron zamanında “serbest şehir” statüsü elde eden Trabzon’da, ünlü Roma imparato- ru Hadrian’ın döneminde önemli imar faaliyetleri oldu. Birçok dini ve askeri binalar ile yollar, kentin su sorununu çözmeye yönelik su kemerleri ve liman inşa edildi, Or- tahisar surlarının bir bölümü yapıl- dı ve ayrıca kentte inşa ettirilen bir darphanede, bir yüzünde Romalı imparatorların resimleri bulunan paralar basıldı. Roma İmparatorluğu’nun M.S. 395 yılında ikiye ayrılması ile Trab- zon, Doğu Roma / Bizansİmpara- torluğu’nun sınırları içinde kaldı. Ancak Bizans İmparatorluğu’nun merkezi olan İstanbul’un, Haçlı ordusunca işgal edilerek burada bir Latin devleti kurulması üzerine imparator I. Andronikos Komne- nos’un İstanbul’dan kaçan torun- ları Alexios ve David tarafından 1204’de Trabzon İmparatorluğu olarak da adlandırılan Komnenos Krallığı kuruldu ve bu krallığın başkenti de Trabzon oldu. Fatih Sultan Mehmet tarafından 1453 yılında İstanbul’un fethedi- lip Bizans İmparatorluğu’nun yıkı- larak Osmanlı İmparatorluğu’nun yaratılması ile doğu sınırlarının da güvence altına alınması açısından zorunlu bulunan Trabzon’un fet- hi için gerekli hazırlıklar yapılarak donanma ve kara ordusu Trab- zon’a hareket etti. 1461 yılında, bizzat Fatih’in komuta ettiği ordu tarafından kuşatılan Komnenos Krallığı’nın başkenti Trabzon, ku- şatmaya uzun süre dayanamayarak teslim oldu ve böylece şehir Türk- lerin egemenliği altına girdi. Trabzon, yeni Türkiye’nin ku- rulması aşamasında da büyük bir öneme sahipti. Birinci Dünya Savaşı’nın en ağır darbesini gören illerden biri olan Trabzon, iki yıl